Soczewki twardówkowe
Na początku...soczewek kontaktowych...były tylko soczewki twardówkowe...tylko.
W 1887 roku świat otrzymał wielki dar dla osób cierpiących na zniekształcone widzenie, wynikające z nieregularnego kształtu tkanki rogówki, powstałego w wyniku choroby lub urazu.
Soczewka kontaktowa została wynaleziona prawie jednocześnie przez lekarzy pracujących oddzielnie w Niemczech i we Francji. Na podstawie rysunków Leonarda da Vinci (1508) i pomysłów brytyjskiego astronoma Sir Johna Herschela (1828), August Müller oraz osobno Adolph Fick i Eugene Kalt wydmuchiwali szklane powłoki, aby dopasować je do zewnętrznego oka i w pewnym stopniu zaradzić problemom ze wzrokiem. Soczewki te spoczywały na spojówce oka ponad twardówką lub białkiem oka i były to pierwsze twardówkowe soczewki kontaktowe - pierwsze soczewki kontaktowe jakiegokolwiek rodzaju.
Czym są twardówkowe soczewki kontaktowe?
Projektowanie i produkcja soczewek twardówkowych to historia rozwoju technologicznego, który przyczynił się do poprawy komfortu, materiału i dopasowania do powierzchni oka.
Przez wiele lat soczewki były częściowo formowane, a częściowo szlifowane z materiału, z którego wykonywane są twarde soczewki kontaktowe: PMMA (polimetakrylan metylu) znanego pod nazwą Plexiglas lub Perspex. Aby uformować te soczewki, podobnie jak implanty zębów, wykonuje się odlew gipsowy z negatywu przygotowanego z dentystycznej masy wyciskowej. Tworzywo sztuczne jest podgrzewane i na podstawie odlewu gipsowego nadawany jest kształt powierzchni dopasowania soczewki, a następnie na zewnętrznej powierzchni soczewki szlifowane są krzywe mocy i krawędzi. Później pojawiły się wstępnie uformowane zestawy próbne, które nie różnią się od tych, których używamy dzisiaj.
Obecna generacja dopasowania soczewek twardówkowych rozpoczęła się w ciągu ostatnich piętnastu lat dzięki połączeniu zaawansowanych pomiarów topografii rogówki, tokarek sterowanych komputerowo oraz obserwacji kilku bardzo mądrych naukowców zajmujących się soczewkami kontaktowymi. Własne konstrukcje soczewek twardówkowych o różnych średnicach, filozofiach dopasowania i wielu parametrach wypełniają luki, z którymi specjaliści od soczewek kontaktowych zmagali się przez dziesięciolecia używając mniejszych konstrukcji soczewek kontaktowych, osiągając niezbyt optymalne rezultaty. Ostatnio pewna firma rozpoczęła produkcję soczewek za pomocą drukarki 3-D na podstawie obrazu wygenerowanego z oka. Jedno oko...jedna soczewka, soczewka ma pasować jak odcisk palca.
Podczas dyskusji na temat leczenia soczewkami kontaktowymi, eksperci są ekspertami, ponieważ zgadzają się, że każdy rodzaj, rozmiar lub projekt soczewki będzie miał zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki dla oczu i tkanek je otaczających. Prawdą jest, że wiele problemów związanych z dopasowaniem i komfortem użytkowania soczewek rogówkowych o dowolnym rozmiarze i konstrukcji może być rozwiązanych za pomocą soczewek twardówkowych, jednak dla niektórych pacjentów, dla niektórych oczu, dla niektórych schorzeń soczewki twardówkowe mogą być trudne do dopasowania.
Od samego początku większy rozmiar dzisiejszych soczewek twardówkowych zapewnia komfort porównywalny z miękkimi soczewkami kontaktowymi z dokładnie tego samego powodu: ich rozmiaru. Ponadto, podobnie jak miękkie soczewki kontaktowe, soczewki scleralne nie będą się przemieszczać na powierzchni oka, pozwalając użytkownikowi na znacznie bardziej zrelaksowane korzystanie z soczewek kontaktowych - nie ma konieczności balansowania małymi soczewkami rogówkowymi pomiędzy napiętymi powiekami - widzenie może być rozkoszowane w każdym kierunku patrzenia. Soczewki nie będą spadać z oka, a zwiększony rozmiar jest wyraźnym plusem przy szukaniu upuszczonych soczewek kontaktowych.
Z drugiej strony jakość widzenia uzyskana dzięki soczewkom twardówkowym, szczególnie w przypadku zniekształconej rogówki, jest o wiele bardziej porównywalna do tej, którą można uzyskać dzięki rogówkowym soczewkom GP niż miękkim soczewkom kontaktowym w większości przypadków.
Przez lata moi pacjenci z keratoconusem korzystali z wielu przełomowych rozwiązań w dziedzinie soczewek kontaktowych, które w różny sposób poprawiały jakość ich widzenia, komfort noszenia soczewek kontaktowych lub w inny sposób poprawiały zdrowie ich oczu. Kilka lat temu "wymyśliłem" na nowo system piggy-back do noszenia soczewek kontaktowych, który podsumowałem w 2008 roku w artykule opublikowanym w Contact Lens Spectrum. Osoby noszące piggy-back umieszczały twarde soczewki kontaktowe przywracające wzrok na jednorazowych soczewkach jednodniowych o minimalnej mocy ogniskowania. Miękka soczewka redukowała odczucia związane z noszeniem soczewki twardej, a jednocześnie w wielu przypadkach zapobiegała ścieraniu się rogówki przez soczewkę kontaktową. Od niedawna z powodzeniem przenoszę pacjentów na soczewki twardówkowe, ponieważ jest to zdecydowanie mniej kłopotliwe (tylko jedna soczewka na oko) i znacznie mniej zmartwień związanych z otarciami rogówki, ponieważ soczewka spoczywa na spojówce nad twardówką i utrzymuje poduszkę płynną nad samą rogówką.
Soczewki twardówkowe znajdują swoje miejsce w świecie dopasowania soczewek kontaktowych przede wszystkim jako remedium na problemy z widzeniem wynikające z bardzo nieregularnych lub w inny sposób uszkodzonych rogówek, zarówno tych spowodowanych rozwijającą się chorobą, jak i urazem w wyniku kontuzji lub operacji. Coraz częściej soczewki te są zamawiane przez pacjentów o zdrowych oczach, którzy chcą korzystać z ich zalet podczas uprawiania sportu lub innych aktywności.
Soczewki twarde są znane z większego komfortu. W wielu przypadkach prawidłowo dopasowana soczewka może być noszona przez wiele godzin w ciągu dnia. Wielu pacjentów zauważyło, że wymiana płynu z rezerwuaru od czasu do czasu w ciągu dnia przynosi im korzyści. Płyn, który wypełnia przestrzeń między soczewką a rogówką to sterylny, nie konserwowany roztwór soli fizjologicznej lub w niektórych przypadkach sól fizjologiczna z dodatkiem nie konserwowanego płynu łzawiącego, dodawanego w razie potrzeby dla poprawy komfortu.
Prawidłowy sposób pielęgnacji soczewek scleralnych nie różni się od pielęgnacji każdej innej soczewki kontaktowej wykonanej z trwałego materiału przepuszczającego tlen. Soczewki wymagają czyszczenia po zdjęciu, moczenia w zalecanym roztworze odpowiednim dla materiału, z którego wykonana jest soczewka oraz okresowej pielęgnacji w celu usunięcia osadów białkowych. Oczywiście, dokładne specyfikacje pielęgnacji będą się różnić w zależności od pacjenta, zgodnie z oceną specjalisty od soczewek kontaktowych.
Podobnie jak w przypadku innych typów soczewek, ich dopasowanie wymaga specjalistycznej wiedzy. Wiele osób dopasowujących i dozujących soczewki kontaktowe, polega na miękkich soczewkach w pudełkach dla swoich pacjentów. Kiedy rogówki stają się zniekształcone, soczewki te z trudem zaspokajają potrzeby. Większa wiedza jest potrzebna do dopasowania sztywnych soczewek rogówkowych, które są niezbędne dla tych bardziej problematycznych powierzchni. Decyzja specjalisty od soczewek rogówkowych o przejściu do świata większych soczewek nie jest tak wielka, jak decyzja o przejściu od soczewek typu box do rogówkowych soczewek GP. Inwestycja jest raczej kwestią czasu spędzonego na rozmowach z konsultantami producenta, lektury, webinaru lub dwóch oraz śledzenia na bieżąco dostępnych konstrukcji soczewek.
Nie byłem jednym z pierwszych, którzy używali obecnej generacji soczewek scleralnych, ale kiedy kilka lat temu nadarzyła się okazja, zdałem sobie sprawę ze znaczenia tej formy soczewek kontaktowych i wierzę, że pozytywnie wpłynąłem na jakość życia wielu moich pacjentów.
5/28/15
Bezalel Schendowich, OD
Medyczna Rada Doradcza Narodowej Fundacji Keratoconus
Fellow of the International Association of Contact Lens Educators
Clinical Supervisor & Specialty Contact Lens Fitter, Sha'are Zedek Medical Center, Jerozolima, Izrael
